AÇIK BESİ BARINAKLARI
Oldukça az yatırım gerektiren bu barınaklar T. C. Ziraat Bankası tarafından da kabul görmekte ve kapalı sistem için verilen tesis ve işletme kredileri bu tip barınaklar için de kullandırılmaktadır.
Açık sistemde en çok korkulan, kış soğuklarında hayvanın hastalanmasıdır. Oysa bugün dünyada, açıkta besicilik rahatlıkla yapılmakta ve -17 ºC’de bile yeterli canlı ağırlık artışı sağlandığı bildirilmektedir.
Kapalı sistem ahırlarda, yeterince havalandırma sağlanamaması, altlarının ıslak olması gibi nedenlerden dolayı, daha çok hayvan hastalanmaktadır. Açık sistemde hayvan serbest olduğundan, yeterince yem yer ve su içer. Havalandırma ve gübre atma sorunları yoktur, hayvanların korunması için sundurma ve gölgeliklerin kullanılması gibi avantajlı yönleri de bulunmaktadır.
Yer Seçimi ve Bölmelerin Büyüklüğü: Açık besi yeri için güneye meyilli, toprağı geçirgen, sele maruz kalmayacak alanlar tercih edilmelidir. Soğuk ve sert rüzgârlara karşı korumalı araziler seçilmelidir. Tüm işletmelerde olduğu gibi açık besi için düşünülen yerin yol, su ve elektriğe yakın olması gereklidir.
Resim 11.1.Açıkta besicilik işletmesi
Eğer arazi düz ve çamur tutma eğiliminde ise, çamuru engellemek için taban sıkıştırılmalıdır. Ayrıca çamurun en fazla olduğu kısımlar yemlik ve suluk kenarları olduğu için bunların etrafına beton atılmalıdır. Beton zemine yemliğin aksi yönünde % 4-6 eğim verilmelidir. Açık besi yeri bölmelere ayrılmalı ve bölmeler 10-20 baş hayvan alacak şekilde düzenlenmelidir. Besi yeri tamamen açık ise hayvan başına 12 m2 alan hesap edilmelidir. Besi yeri sundurmalı ise hayvan başına 2 m2 sundurma altı, 10 m2 padok hesap edilmelidir.
Gölgelik: Sıcak bölgelerdeki açık besi yerlerinde yemliğin olmadığı kenara ya da bölmenin ortasına yüksekliği 3 m olan gölgelik yapılmalıdır.
Çitler: Yaklaşık 130 cm yükseklikte yapılması gereken çitlerde dikme olarak 7.5 cm çapında demir borular kullanılabilir. Yaklaşık 3-4 m aralıklarla dikilen bu borular arasına yatay olarak 3-4 sıra çelik halat, demir boru ya da zincir geçirilebilir. Eğer yörede yeterli ahşap malzeme varsa, tüm bu detaylar ahşapta da yapılabilir.
Resim 11.2.Yemlikler
Yemlik ve Suluk: Açık besi yerlerinde genellikle bölmelerin bir tarafına yemlik yapılır. Yemliklerde devamlı yem olacaksa hayvan başına 15-30 cm, öğün yemlemesi yapılacaksa 60-70 cm yemlik uzunluğu yeterlidir. Yemliklerin ön kenarı zeminden 40-45 cm yüksek olmalı, yemliklerin genişliği ise 60-70 cm arasında düşünülmelidir.
İki bölme arasına ya da her bölmeye beton, metal veya plastikten suluklar yapılmalıdır. Her 15-20 baş hayvan için bir suluk yeterlidir. Suluk betondan yapılacaksa iç derinliği 40 cm olan 60 cm x 60 cm boyutlarında, üst kenarı yerden 60-65 cm yükseklikte küçük bir havuz uygundur.
Resim 11.3 Şamandıralı suluk
Sundurma: Açık besi yerlerinin kuzey cephesi bir duvarla kapatılarak sundurma yapılabilir. Hayvan başına 1.5-2 m2 alan hesaplanarak inşa edilmesi gereken sundurmanın çatı eğimi ahır dışına doğru olmalıdır. Sundurmalı ahırlarda ayrıca gölgeliğe ihtiyaç yoktur.
Hayvan Yakalama Yeri: Tartım ve ilâçlama gibi amaçlarla hayvanların yakalanabilmesi için 90-95 cm genişliğinde, 160-180 cm yüksekliğinde ve 2-2.5 m uzunluğunda bir hayvan yakalama yerine ihtiyaç vardır.
Açık besi yerlerinde verimliliği etkileyen faktörler:
1.Yüksek sıcaklıklar gelişmenin düşmesine neden olur, bu nedenle gölgelik yapılmalıdır. Yüksek enerjili dane yemlerle beslenen hayvanlar, sıcaklığın -17 ºC'ye düştüğü günlerde bile kilo alırlarken, sıcaklığın + 38 ºC ve üstüne çıkması durumunda kilo kaybına uğrar ve hastalanabilirler.
2.Yüksek seviyedeki nem yem tüketimini ve gelişmeyi azaltır. Ayrıca nemin düşük oluşu nedeniyle meydana gelen tozlanma akciğer hastalıklarına yol açar. Bu gibi durumlarda çevreyi ıslatmak tozlanmayı azaltacaktır.
3.Besi hayvanları kesif yemle yemlendikleri için su ihtiyaçları yüksek olmaktadır. Bu nedenle hayvanların önünde devamlı su bulundurulması gereklidir.
4. Kışın hayvanların aynı yerde toplanıp çamurlanmaya neden olması, yazın da hava hareketlerinin önlemesi nedeniyle rüzgâr kıran önerilmemektedir.
5.Geceleri hayvanları görebilecek kadar ışıklandırma olmasında yarar vardır.
6.Kilo almayı yavaşlatması ve besi süresini uzatması nedeniyle çamur sorununu halletmek gerekir. Çamur yemlik ve suluk etrafında daha çok olmaktadır. Yemlik ve suluklarda arkaya doğru % 4-6 eğimli beton yapılması çamurlaşmayı azaltacaktır.
7. En ucuz yemlikler ahşaptan yapılanlardır. Bunların taşınması ve temizliği kolay olmakta birlikte betona göre daha az dayanıklıdır. Eğer yem servis yolu beton ise burası da yemlik olarak kullanılabilir.
11.5. YEMLER VE YEMLEME
Sığır besiciliğinde hayvan alımları hariç tutulursa, masrafların yaklaşık %70-90’ını yem giderleri oluşturur. Hayvanlara bir gün içerisinde verilen yemin hayvanın ihtiyacı olan besin maddelerini karşılaması gereklidir ve bunun sonucunda beklenen fayda sağlanmış olur.
Rasyonun Yapısı: Rasyonun yapısı hayvanların canlı ağırlık artış hızını etkileyen önemli bir faktördür. Rasyondaki nispeten zor sindirilebilir yem maddeleri olan kaba yemlerin oranı arttıkça canlı ağırlık artış hızı azalmakta ve hayvanların kesim olgunluğuna gelme zamanı uzamaktadır. Bu durum besi için harcanan paranın daha geç geri dönmesi anlamına gelmektedir. Ancak kaba yem kaynakları çok ucuza temin edilebiliyor, buna karşılık kesif yem maddeleri pahalıya mal oluyorsa, besi süresinin uzaması ekonomik anlamda çok önemli olmayabilir.
Günlük Yem Tüketimi: Hayvanın günlük yem tüketimi, yemin içinde bulunan su miktarına göre değişmektedir. Bu nedenle tüketim miktarı kuru madde olarak ifade edilir. Mesela yeşil çayır otunda kuru madde % 20, kuru çayır otunda % 87, samanda % 90, arpada % 87 civarındadır. Bir besi hayvanı günde canlı ağırlığının % 2.5’i kadar kuru madde tüketir. Yani 200 kg ağırlığındaki hayvan bir günde 5 kg, 500 kg ağırlığındaki 12.5 kg kuru madde tüketmelidir.
Yemlemede Dikkat Edilecek Hususlar:
1.Besicilikte enerji seviyesi yüksek yemlerden daha iyi sonuç alınmaktadır. Protein genç hayvanlar için önemlidir.
2.Besi hayvanlarına mineral madde ve vitamin ilavesi yapılmalıdır. Yemliklerde sürekli olarak yalama taşı ya da kaya tuzu bulundurulmalıdır.
3.Pahalı oluşu nedeniyle beside kuru ot ya da kuru yonca kullanılmamalıdır.
4.Hayvanlara pancar posası veya silaj verilmiyorsa günde 1-2 kg saman vermek gereklidir.
5.Hayvanların önünde daima temiz su bulundurulmalı, günlük su miktarı 40-50 litre olmalıdır.
6.Beside kuru pancar posası kullanılacaksa posanın verilmeden 24 saat önce 5-6 katı su ile ıslatılması gerekir.
7.Meranın yeterli olduğu dönemlerde merada otlatma yapılır. Mera yeterli değilse kesif yem verilmesi de gerekir.
8.Mera besisinden sonra 60-90 gün süreyle her 100 kg canlı ağırlık için 1.5-2 kg dane ya da kesif yem verilerek hayvanların semirmeleri sağlanır.
9.Hayvanlar kesim çağına geldikleri halde et fiyatları istenilen seviyede değilse sığır başına 1-3 kg dane ya da kesif yem verilerek besi sürdürülebilir.
11.6. BESİNİN YÜRÜTÜLMESİ
1.Besiye başlamadan önce besi yeri dezenfekte edilmeli, yemlik, suluk, çatıdaki eksiklikler giderilmelidir.
2.Beside kullanılacak yem ham maddelerinin veya yemin tümü ya da büyük bir kısmı satın alınmalıdır.
3.Besi yerine getirilen hayvanlara, kuru kaba yem verilmeli, yvanlar 3-4 saat dinlendikten sonra su verilmelidir.
4.Sonradan besiye katılacak hayvanlar 15 gün ayrı bir yerde karantinada tutulmalı, hastalıksız ve sağlam olduğu tespit edilenler sürüye katılmalıdır.
5.Besiye alınan hayvanların bireysel özelliklerini izleyebilmek için her birine kulak küpesi takılmalı, her birine ait verim kayıt defteri tutulmalıdır. Böylece hayvanlar daha iyi tanınır ve takip edilirler.
6. İç ve dış parazit mücadelesi ile salgın hastalıklara karşı aşılamalar yapılmalıdır.
7.Serbest barındırma uygulanıyorsa, birbirine yakın ağırlık ve yaştaki hayvanlar bir araya getirilerek gruplar oluşturulmalıdır.
8.Besiye başlarken hayvanları yeme alıştırmak gerekir. Bu nedenle kesif yem azar azar artırarak verilmelidir. Yem miktarları ve yemin kaba-kesif yem oranı besi dönemine göre değişir. Pratik olarak besi başında % 70 kaba % 30 kesif yem, daha sonraları % 30 kaba, % 70 kesif yem, semirtme döneminde % 10-15 kaba, % 85-90 kesif yem verilmesi gerekir. Yaş pancar posası kullanılıyorsa, canlı ağırlığın % 5'ini geçmemelidir.
9.Öğün yemlemesi yapılacak ise, yemleme mümkün olduğu kadar günün aynı saatlerinde yapılmalıdır. Hayvanlar günlük tüketimlerinin önemli bir kısmını sabaha karşı gerçekleştirirler. Dolayısıyla akşam veya gece yemlemesi, sabah yemliklerde yem kalacak şekilde yapılmalıdır. Günde iki öğün yemleme yapılıyorsa, bir günde verilecek yemin % 40’ı sabah, % 60’ı akşam verilmelidir. Çok sıcak bölgelerde akşam verilen yem miktarı % 70’e çıkarılmalıdır.
10. Besi başlangıcında hayvanlar tartılarak besiye alınmalı, besideki gelişmeyi takip etmek için ayda bir kez tartımlar devam etmelidir.
11.Açıkta besi yapılacak ise, kış aylarında sıcak ahırlardan satın alınan hayvanlara geniş etkili bir antibiyotik uygulanmalıdır.
12.Besi bitiminde hayvanlar pazara ya da kesimhaneye nakledilmeden 12 saat önce yem verilmemelidir.
13.Nakliye firesi hayvanların cüssesine ve mesafeye bağlı olarak canlı ağırlığın % 2-5’ini bulabilir. Kamyonla nakilde, hayvanlar çok sıkışık olmamalı ve kamyonda boş yerde kalmamalıdır.
11.7.BESİDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN ÖNEMLİ KONULAR:
1.Irk, yaş, cinsiyet ve vücut yapısı gibi özellikler hayvan seçiminde dikkate alınmalı, besiye genç ve zayıf yapılı hayvanlar ile başlanmalıdır.
2.Ahır ortamı uygun olmalıdır. Havalandırma cereyan oluşturmadan sağlanmalıdır. Ahırlar çok nemli ve sıcak olmamalıdır. Kapalı ahırlar için en uygun sıcaklık 10-15 oC’ dir. Ahır zemini ıslak olmamalı, altlıklar düzenli olarak temizlenmelidir. Yemlik ve suluk yeterli olmalıdır. Besi bitiminde ahır temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.
3.Besi başlangıcında bulaşıcı hastalıklara karşı aşılama, iç ve dış parazitlere karşı mücadele yapılmalı, parazit mücadelesi düzenli olarak devam etmelidir.
4.Yeterli canlı ağırlık artışı sağlamak ve hastalıklara karşı dayanıklılığı artırmak için vitamin ve mineral takviyesi yapılmalıdır.
5.Hayvanlara ihtiyaçları kadar ve alıştırılarak kesif yem verilmelidir.
6.Yemler bozulmayacak ve küflenmeyecek şekilde uygun şartlarda muhafaza edilmelidir.
7.Nakliye esnasında strese neden olan açlık, susuzluk ve sıkışıklıktan kaçınmalı, yeterli yem ve su verilmelidir.
8.Satın alınan hayvanlar 15 gün karantinada tutulmalı, sonra besiye katılmalıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder